معماری ساسانی اشاره به سبکی از معماری ایرانی دارد که در دوران ساسانیان به اوج پیشرفت خود رسید. از بسیاری جهات، دوره سلسله ساسانی (۲۲۴-۶۵۱ میلادی) شاهد بیشترین دستاوردهای تمدن ایرانی بوده‌است. همچنین سلسله ساسانی آخرین امپراتوری بزرگ ایرانی قبل از تسلط مسلمانان بوده‌است. در حقیقت بسیاری از آنچه بعدها به عنوان فرهنگ اسلامی، معماری، نوشتار و دیگر مهارت‌ها شناخته شد متعلق به ایرانیان بود که در جهان اسلام گسترده شد.

اصول

سلسله ساسانی، همانند هخامنشی، از استان فارس سرچشمه گرفت است. آنها خود را جانشینان هخامنشیان می‌دانستند که بعد از دوره‌های هلنی و سلسله پارت برای بازگرداندن عظمت ایران تلاش می‌کردند. اما در معماری، با احترام به معماری ساسانی^[۱]، روش آن‌ها را پی نگرفتند و بیش‌تر از معماری عیلامی که معماری بوم‌آورد تری‌ست سرمشق می‌گیرند. شاید دلیل آن را بتوان در عدم توانایی حکومت ساسانی در به کار بردن مصالح گران‌قیمت و کم‌یاب در ایران -سنگ و چوب که در زمان هخامنشیان از مصر و لبنان آورده می‌شده‌اند- و زیاد بودن مصالح خشتی و خاک جست‌جو کرد. هم‌چنین بناهای سنگی هخامنشی برای استحکام لازم باید روی خاک سخت دامنهٔ کوه بنا شوند اما ایرانیان بعد از حملهٔ یونانی‌ها به دشت‌نشینی عادت کرده‌یودند.^[۲]
رسم نوشتن روی سنگ‌ها (سنگ‌نوشته‌ها) در این دوره ادامه می‌یابد.

معماری و مذهب

امپراطوری ساسانی حکومتی بر پایهٔ ایدئولوژی و دین واحد بود^[۳] که سعی داشت در تمام جنبه‌های زندگی انسان‌ها تاثیرگذار باشد. در دین زرتشتی چهار عنصر حیاتی (آب، آتش،باد و خاک) مقدس شمرده می‌شود و کثیف کردن آنها گناه شمرده می‌شود.^[۴] در این میان به آتش از همه بیش‌تر اهمیت داده می‌شده، زیرا که نقش پاک کنندگی داشته‌است. رنگ زرد -رنگ آتش- نیز به عنوان رنگ مورد علاقهٔ ساسانیان شناخته شده‌است.

بناهای شاخص

معبد آناهیتا

این بنا به صورت مکعبی است کهاز سنگ‌های حجاری شده با ابعاد مختلف و بدون ملات به صورت دو جداره ساخته شده‌است. این بنا با الهام از سبک معماری دوره هخامنشی ساخته شده اسمعبد آناهیتا فاقد سقف مسطح بوده‌است. این معبد را در عمق ۶ متری از زمین‌های اطراف خود ساخته‌اند تا آب رودخانه شاپور به درون آن سرازیر شود. معبد بیشاپور سمبل یک پرستشگاه آب است و می‌توان آن را جایگاه نوازش با آب دانست. یعنی تنها عنصری از عناصر چهارگانه که به الهه ناهید منسوب است. سمبل حیوانی این ربه النوع به شکل گاو می‌باشد که در اطراف معبد، به صورت قرینه یکدیگر قرار گرفته‌است. این معبد نه تنها از نظر معماری، بلکه از نظر رعایت دستگاه‌های تنظیم و تقسیم و کنترل آب نیز فوق العاده‌است.

سه آتش‌کدهٔ بزرگ

در ایران ساسانی سه آتشکدهٔ اصلی و بزرگ وجود داشته‌است که با سه طبقهٔ جامعهٔ اجتماعی ایران مطابقت داشته‌است:

• آتش موبدان، آتورفرنبع
• آتش ارتشیان، آذرگشسب
• آتش کشاورزان، آتوربرزین مهر

آتشکده آذرگشنسب

ویرانه‌های تخت سلیمان

آتشکده آذرگشسب یا آتور گشسب معنی آن را آتش جهنده گفته‌اند. این آتشکده در آذربایجان قرار داشته و در قرن‌های پیش از فتح اعراب مهمترین مرکز مذهبی شاهنشاهی بود. این آتشکده به طبقهٔ رزمیان و سپاهیان اختصاص داشته‌است. مورخان و جغرافیدانان دوران اسلامی، محل آنرا در شیز، در محل تخت سلیمان کنونی می‌دانند که کنار دریاچهٔ کوچکی واقع شده و ۱۵۰ کیلومتر از دریاچهٔ چی‌چست (ارومیه) فاصله دارد.

برج سکوت

دخمه زرتشتیان را با نام برج خاموشان و برج سکوت نیز می‌شناسند. این دخمه در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی یزد در حوالی منطقه صفائیه و روی یک کوه رسوبی و کم ارتفاع به نام کوه دخمه قرار گرفته‌است.
کارکرد این برج برای دفن جنازه‌ها بوده‌است. در گذشتهٔ دور جنازه‌ها را بالای برج می‌گذاشتند تا خوراک پرنده‌های شود. بعدها استخوان‌ها را در چاهی می‌ریخته‌اند. این کار برای جلوگیری از آلوده شدن خاک بوده‌است.

شهر دایره‌ای

شهر گور یا به اردشیر (شکوه اردشیر)

شهر گورمحلی باستانی است در شهرستان فیروزآباد، استان فارس. این شهر در اوایل قرن سوم میلادی به دستور اردشیر بابکان بنیاد شد. گور در زمان آبادانی خود، مرکز بخشی از ایالت فارس به نام کوره اردشیرخورّه بود.
تنها عنصر شاخص باقی مانده از این شهر برجس‌ست که در مرکز دایرهٔ شهر قرار داشته و احتمالا بر آن آتش درست می‌شده. قطر دایرهٔ شهر ۴۵۰ متر بوده‌ست.

قلعهٔ دختر

قلعه‌ای که روی کوه قرار گرفته و احتمالا برای دفاع از شهر گور ساخته شده بود. وحه تسمیه قلعه به معنای قلعهٔ دست‌نیافتنی بوده‌است.

کاخ سروستان

کاخ سروستان را بی‌نظیرترین بنای دورهٔ ساسانی دانسته‌اند. این کاخ در زمان بهرام گور ساسانی و به دست مهر نرسی وزیر معروف او که صدرات یزدگرد اول و یزدگرد دوم را نیز عهده‌دار بوده ساخته شده‌است. گنبد روی این کاخ دهانهٔ ۱۵ متری را پوشش داده‌است. استفاده از ستون به شکل کمرنگ وجود دارد. ابعاد و ارتفاع نسبت به دیگر بناهای دورهٔ ساسانی انسانی تر است.
در کاخ سروستان برای نخستین بار گنبد بر روی پلان مربعی قرار می‌گیرد. کاری که نیازمند گوشه‌سازی است و به عنصر اصلی معماری اسلامی تبدیل می‌شود.

پل تاریخی کوار

طاق کسرا

تاق کسرا نام کاخ پادشاهان ساسانی در شهر بغداد در ساحل خاوری رود دجله، از مهمترین و آخرین سازه‌های دوران ساسانیان است. طاق گهوارهای این بنا دهانه‌ای سی متری را پوشش می‌دهد، تجربه‌ای که تا قرن نوزدهم در شرق تکرار نشد.

فلک‌الافلاک

فلک‌الافلاک یا دژٍ شاپورخواست قلعه‌ای تاریخی در مرکز شهر خرم‌آباد است. قدمت این قلعه به دوره ساسانیان می‌رسد. ساسانیان شهری با نام شاپورخواست در حدود منطقه کنونی خرم‌آباد ساختند که بعدها ویران شد و در حدود سده هفتم هجری خرم‌آباد فعلی به جای آن بنا گردید. قلعه فلک‌الافلاک در دوره ساسانی کاربرد حکومتی و نظامی داشته‌ و نام فلک‌الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده‌است.

تفاوت معماری ساسانی و هخامنشی

از تفاوت‌های معماری ساسانی و معماری هخامنشی می‌توانی به نکات زیر به صورت خلاصه اشاره کرد.

1. سقف‌های گنبدی شکل
2. تغییر جنس مصالح
3. دهانهٔ یزرگ شده (به خاطر تغییر جنس مصالح تیر از چوب به خاک)
4. قوس‌دار شدن دهانه‌ها
5. عقب نشینی پای قوس (به خاطر ملاحظات زمان ساخت)
6. ساخت اندود گچ (در تخت جمشید سنگ‌های صیقل خورده وجود دارند. اما خشت و خاک را باید با اندودی پوشاند.)
7. استفاده از ملات (در تخت جمشید تمام اتصالات غیرگیردار هستند و از ملات استفاده نشده‌است)
8. در معماری ساسانی برای خنثی کردن نیروی رانشیگنبد فضاهای به اطراف بنا اضافه می‌شود. مثل شبستان‌ها و گنبدهای جانبی
9. در معماری هخامنشی نیرو از ستون به زمین منتقل می‌شود، پس پی باید گسترده باشد. یعنی زمین سخت باشد.

نظرات شما عزیزان:

امیر حسین

ساعت14:13---31 شهريور 1391

[وب سایت] - [ایمیل]

با سلام وب جالب و باحالي داري اگه موافق بودي با هم تبادل لينک کنيم اول ما رو با نام :
علوم غريبه دعا ها و طلسمات براي شما
وب :
www.olomegharibe.rozblog.com
لينک کنيد بعد از لينک کردن به ما خبر دهيد تا من هم شما رو لينک کنم
با تشکر
در پناه حق

asra

ساعت8:12---18 شهريور 1391

[وب سایت] - [ایمیل]

_______@@@________@@_____@@@@@@@
________@@___________@@__@@@______@@
________@@____________@@@__________@@
__________@@________________________@@
____@@@@@@___وبلاگت خيلي قشنگه______@@
__@@@@@@@@@__@@@@@@@_________@@
__@@____________منتظر حضور گرمت_______@@
_@@____________@@@@@@@@@@_____@@
_@@____________ هستــــــــم ___@@@
_@@@___________@@@@@@@______@@
__@@@@__________@@@@__________@@
____@@@@@@_______________________@@
_________@@_________________________@@
________@@___________@@___________@@
________@@@________@@@@@@@@@@@
_________@@@_____@@@_@@@@@@@
__________@@@@@@@
___________@@@@@_@
____________________@
____________________@
_____________________@
______________________@
______________________@____@@@
______________@@@@__@__@_____@
_____________@_______@@@___@@
________________@@@____@__@@
_______________________@
______________________@

پرشین

ساعت23:38---17 شهريور 1391

[وب سایت]

درود بر شما
شادباش میگم وبلاگتون رو و از اینکه به وبلاگ بنده سر زدید سپاسگزارم.

بدرود

دخترآریایی

ساعت17:25---16 شهريور 1391

درود
چههههه کنم دیگه
ترکوووندم حسابی (از بیکاری و بی حوصلگی)

raha

ساعت12:48---16 شهريور 1391

[وب سایت]

سلام
یه پست متفاوت گذاشتم
یه مسابقه
مسابقه ی
بهترین سوال
برای اطلاعات بیشتر به وبم مراجعه کن
خوشحال میشم که شرکت کنی[نیشخند]

alireza

ساعت16:54---14 شهريور 1391

[وب سایت] - [ایمیل]

سلام سری هم به ما بزن ممنونم

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: